Wzmożone napięcie mięśniowe – podstawowe zagadnienia w pracy fizjoterapeuty
– jest to stan w którym u noworodka, niemowlęcia, dziecka lub osoby dorosłej dochodzi do nadmiernej aktywności (nadaktywności) mięśni szkieletowych – fazowych (mięśni, które w znacznej mierze odpowiadają za ruch ciała). Bardzo często równolegle ze zmniejszoną aktywnością mięśni tonicznych (posturalnych – utrzymujących stabilność postawy ciała), mamy do czynienia z obniżeniem tak zwanego napięcia centralnego – mięśni posturalnych w obrębie tułowia.
Tego typu sytuacja w przypadku dzieci rozwija się na skutek: (przyczyny powstawania wzmożonego napięcia mięśniowego):
– ograniczenia ruchomości stawowej – zmian w układzie ruchu
– niedostatecznego rozwinięcia napięcia w łonie matki podczas ciąży
– niewielkiego niedotlenienia ( zasinienie skóry po porodzie u dziecka – niemowlę dostaje niższą ocenę w skali Apgar )
– zmian neurologicznych
– chorób genetycznych
– osłabionego napięcia mięśniowego
– z powodów emocjonalnych obciążeń w łonie matki (znaczny stres u kobiety)
– wcześniactwo – dzieci urodzone przedwcześnie przed planowanym terminem porodu ( poniżej i włącznie z 37 tygodniem ciąży)
Co powinno zaniepokoić rodzica / opiekuna dziecka?
Cechy świadczące o wzmożonym napięciu mięśniowym u niemowląt i dzieci:
– zaciśnięte piąstki lub piąstka jednej ręki (trudność z wypuszczeniem z dłoni palca rodziców),
-zasinienie skóry dłoni ( mocno zaciska piąstki)
–skóra na całym ciele lekko marmurkowa
– dziecko porusza się jak sztywna bryła – nie rozdziela ruchów
-odczucie napięcia ciała dziecka podczas karmienia
-niemowlę usztywnia się podczas przewijania, pielęgnacji , zakładania ubranek
– ustawianie się ciała w nienaturalnej pozycji
-dziecko korzysta wyłącznie z jednej strony ciała
– nienaturalna pozycja głowy podczas snu i aktywności
–problemy z oddawaniem stolca (robienie kupki) – długo się męczy
–nie chce leżeć na brzuchu
-gwałtownie reaguje na zmiany otoczenia (dźwięk, ruch, emocje)
W odniesieniu do schorzeń/dysfunkcji w odniesieniu do niemowląt i dzieci proces badania fizjoterapeutycznego /manualno-terapeutycznego w Centrum Nowoczesnej Fizjoterapii, Psychologii i Medycyny opiera się na standardach Międzynarodowej Federacji Terapeutów Manualnych – IFOMPT
4. Proces ten wyróżnia następujące etapy badania i terapii:
4.1 Wywiad ( anamnez) – fizjoterapeuta rozmawia z rodzicami i zbiera informacje na temat niemowlęcia /dziecka / podopiecznego
– jest to pierwszy i niezwykle istotny etap badania / terapii pozwalający uzyskać szczegółowe informacje na temat schorzenia/problemu niemowlęcia / dziecka poddawanego badaniu. Fizjoterapeuta dziecięcy katowice poprzez informacje otrzymywane od pacjenta klasyfikuje strukturę mogącą stanowić źródło problemu /dolegliwości bólowych u dziecka. Informacje, które są otrzymywane, dotyczą aktualnego stanu, historii choroby, schorzeń współistniejących oraz zagadnień dotyczących sfery psycho-socjalnej. Odpowiednio i dokładnie przeprowadzony wywiad (anamneza) pozwala na szybkie wprowadzenie odpowiednich i dopasowanych technik terapeutycznych już na pierwszym spotkaniu, a co za tym idzie umożliwia uzyskanie pozytywnych efektów terapeutycznych
4.2 Obserwacja ciała / struktur anatomicznych u dziecka / niemowlęcia – wizualna analiza postawy ciała przez fizjoterapeutę
– jest kolejnym etapem całościowej oceny dziecka, które uczestniczy w badaniu. Analizie podlega płaszczyzna czołowa (przód i tył ciała), strzałkowa (obserwacja od boku) i poprzeczna ciała (obserwacja od góry, bądź dołu w leżeniu na plecach).
Fizjoterapeuta / Terapeuta manualny analizuje ułożenie poszczególnych części ciała względem siebie oraz w przestrzeni. Ocenie podlega również napięcie mięśniowo-powięziowe, skórne oraz kolorystyka ciała. Informacje uzyskiwane na tym etapie pozwalają znacząco przyśpieszyć dalszy proces badania, gdyż wstępnie może założyć, które elementy ciała mogą stanowić źródło / przyczynę problemu.
4. 3. Badanie ruchów czynnych / aktywnych – rehabilitant obserwuje aktywność dziecka / niemowlęcia podczas zabawy / ruchu
– obejmuje obserwację zakresów ruchu w obrębie kończyn, tułowia oraz głowy, a także wszystkie odejścia od fizjologicznego/prawidłowego ruchu. Fizjoterapia dzieci katowice (fizjoterapeuta) oceniając ruch pod względem ilościowym (zakres ruchu) i jakościowym (płynność i precyzja ruchu) uzyskuje informacje potrzebne na dalszym etapie badania manualnego.
Badanie to wskazuje czy dolegliwości problemy u dziecka mają podłoże w aktywności mięśniowej. Oceniana jest aktywność mięśni szkieletowych pod kątem posturalnym jak i ruchowym . Układ ciała oraz ruch, który tworzy się na jego fundamencie są na tym etapie szczególnie brane pod uwagę.
4.4. Badanie ruchów pasywnych – fizjologicznych / ocena oporów końcowych – fizjoterapeuta ocenia funkcjonowanie stawu / stawów
– na tym etapie badania manualno-terapeutycznego terapeuta wykonuje ruchy za pacjenta (biernie / pasywnie) w obrębie stawów obwodowych, bądź też stawów kręgosłupa.
Ruchy te mają za zadanie wyodrębnić – rodzaj ruchu oraz to czy on (ruch) występuje lub nie występuje, a także pozwalają na ocenę napięcia w końcowej fazie ruchu tzw. oporu końcowego (kostny, torebkowo-więzdłowy, mięśniowy, odbijający, pusty).
Opór kostny – opór mocno twardy / niepoddający się uciskowi – wyraźnie wyczuwalne ograniczenie ruchu przez struktury kostne
Opór torebkowo-więzadłowy – opór mocno-elastyczny – opór występujący podczas badania torebki stawowej i więzadła – pozwala na wykrycie zmian w tych strukturach
Opór odbijający – opór, który wskazuje na zablokowania łąkotki, dysku – wyraźne odskakiwanie części ciała przy badaniu
Opór pusty – opór występujący przy badaniu stawu powiązany z występującym bólem – brak możliwości zbadania pozycji i oporu stawu ze względu na ból
4.5. Badanie ruchów translatorycznych / akcesorycznych – fizjoterapeuta ocenia małe ruchy wewnątrz stawu podczas badania niemowląt / dzieci
– jest szczegółową oceną ruchu stawowego i dotyczy korelacji niewielkich przesunięć powierzchni stawowych względem siebie. Na tej podstawie terapeuta wyznacza kierunki pracy / mobilizacji stawu / stawów oraz inne metody terapeutyczne:
– terapia przeciwbólowa – pobudzenie mechanoreceptorów hamujących ból w strukturze anatomicznej
– terapia stymulująca – pobudzenie wrzecion mięśniowych z jednoczesnym prawidłowym wzrostem napięcia posturalnego
– terapia stabilizacyjna – pobudzenie mięśni krótkich – stabilizujących pozycję stawu
Rehabilitacja dzieci katowice wyodrębnia w badaniu ruch translatoryczny – jest on szczególnie istotny w procesie doboru technik leczniczych, gdyż pozwala ocenić pojawianie się oporów stawowych w korelacji do napięcia oraz bólu.
4.6. Badania struktur neurologicznych / neuralnych – fizjoterapeuta dziecięcy bada system nerwowy (obwodowy i centralny)
– ocenie podlega centralny (ośrodkowy) i obwodowy system nerwowy. Badanie jest przeprowadzane wyłącznie w przypadku, gdy rodzice lub dziecko / niemowlę zgłasza objawy neurologiczne, do których możemy zaliczyć:
– pozytywne objawy neurologiczne – ból palący, elektryzujący, strunowy,
– objawy negatywne:
– zaburzenie czucia,
– osłabienie aktywności mięśniowej,
– zaburzenie czucia bólu,
Badanie to zostaje w wielu przypadkach rozszerzone o testy mechanosensytywne (napięciowo-rozciągowe) mające na celu wprowadzić struktury neurologiczne w napięcie mechaniczne i wywołać określone objawy, które są przedmiotem badania niemowlęcia / dziecka w gabinecie.
4.7. Badanie dodatkowe – rehabilitacja niemowląt / dzieci na tym podetapie ocenia naczynia krwionośne i narządy wewnętrzne
Badanie naczyniowe pokazuje sprawność w funkcjonowaniu naczyń żylnych i tętniczych u dziecka / niemowlęcia. Terapeuta manualny wykonuje testy funkcjonalne naczyniowe, których zadaniem jest ocena czy objawy zgłaszane przez rodziców mają powiązanie z systemem naczyniowym czy też nie.
Badanie struktur wisceralnych (narządów, organów) odnosi się z kolei do wpływu narządów wewnętrznych na objawy zgłaszane przez pacjenta. Terapeuta wykonuje palpacyjne (dotykowe / uciskowe) badanie poszczególnych części ciała oraz określa czy zgłaszane objawy korelują z obciążaną (poddawaną terapii strukturą).
4.8. Wstępna terapia – fizjoterapeuta / rehabilitant wprowadza działania manualne mające wywołać pozytywne efekty w ciele
– jest etapem na którym fizjoterapeuta wykorzystuje odpowiednie techniki terapeutyczne:
– przeciwbólowe – hamujące odczucie bólowe,
– odciążające – redukujące napięcie mięśniowe,
– stabilizujące – poprawiające napięcie mięśni wokół stawu,
– mobilizujące – poprawiające ruchomość stawu / stawów
Wprowadzane są one, aby wywołać pozytywne (lecznicze) efekty w strukturach poddawanych terapii. Techniki terapeutyczne wykorzystywane w procesie jakim jest – fizjoterapia niemowląt katowice, dobierane są w większości na podstawie bazie / fundamencie badania pasywnego translatorycznego.
4.9. Ocena rezultatów terapeutycznych – rehabilitant wykonuje testy manualne ( re-testy), które mają ocenić efekt leczenia na wizycie
Fizjoterapeuta wykorzystuje analogiczny (identyczny do badania wcześniejszego (aktywnego, pasywnego) jeden kluczowy test mający na celu wykazać zmiany w strukturze anatomicznej / strukturach poddawanych terapii.
Do zmian tych możemy zaliczyć:
–zmniejszenie/zwiększenie bólu,
–poprawa/ograniczenie ruchu,
–poprawa aktualnych objawów innych niż ból/pogorszenie objawów.
Wszystkie te informacje stanowią bazę do dalszego prowadzenia i planowania procesu terapeutycznego.
4.10. Opracowanie indywidualnego (dopasowanego) zadania domowego – fizjoterapeuta dziecięcy wprowadza autoterapię dla dziecka / niemowlęcia
Fizjoterapeuta opracowuje indywidualnie dopasowane zadanie/ćwiczenie/czynność ruchową do wykonywania w domu przez dziecko lub rodziców niemowlęcia / dziecka, aby utrzymać i przyśpieszyć proces terapeutyczny/leczniczy.
Zadanie to nakierowane jest zawsze na przyczynę problemu pacjenta. Tego typu postępowanie terapeutyczne jest konieczne do trwałego / stałego / długofalowego usunięcia dolegliwości bólowych/objawów z którymi rodzice zgłosili się po pomoc. Od systematycznego wykonywania tego typu dobranego zadania zależy tempo pojawiających się zmian i ich trwałość.
4.11. Planowanie i prognozowanie dalszego etapu fizjoterapii dzieci niemowląt – co dalej? jak długo? po co i dlaczego? podstawowe pytania na które fizjoterapeuta odpowiada rodzicom-
– jest ostatnim etapem podczas którego pacjent (dziecko/rodzice dziecka) jest informowany o problemie/dysfunkcji oraz zaawansowaniu zmian z którymi mamy do czynienia w obrębie układu ruchu. To właśnie te zmiany spowodowały wystąpienie objawów niepożądanych o różnej postaci i nasileniu. Jednocześnie ustalany jest dalszy harmonogram spotkań oraz ich zasadność. Jeśli takowa jest wymagana.
Zagadnienia które zostały poruszone w tym opracowaniu / tekście to:
– rehabilitacja dzieci
– fizjoterapia dzieci
– terapia manualna niemowląt
– fizjoterapia niemowląt
– rehabilitacja niemowląt
– cały proces fizjoterapeutyczny
– wzmożone napięcie mięśniowe u niemowląt i dzieci
– współpraca z rodzicami podczas fizjoterapii niemowląt
W procesie leczniczo-terapeutycznym nie zawsze istnieje i zachodzi możliwość uwzględnienia wszystkich etapów badania i terapii, które zostały uwzględnione w powyższym opisie. Tak sytuacja może wynikać z faktu, że aktualny stan pacjenta (dziecka / niemowlęcia) nie pozwala na wykonanie pełnego/całościowego badania i terapii. Decyzja o uwzględnieniu wszystkich, bądź też pojedynczych etapów należy do fizjoterapeuty.
