Fizjoterapia Pediatryczna / Rehabilitacja niemowląt oraz dzieci

W odniesieniu do schorzeń / dysfunkcji pediatrycznych proces badania fizjoterapeutycznego oraz badanie przy pomocy terapii manualnej  prowadzonej w Centrum Nowoczesnej Fizjoterapii opiera się na standardach Międzynarodowej Federacji Terapeutów Manualnych – IFOMPT.

1. Anamneza (Wywiad) – podstawa przyczynowego i celowego badania w fizjoterapii / terapii manualnej / rehabilitacji

– jest to pierwszy i kluczowy etap badania pozwalający uzyskać szczegółową informację na temat schorzenia/problemu pediatrycznego u pacjenta/osoby poddawanej badaniu.

Właśnie z tego powodu informacje otrzymywane od dziecka, bądź rodzica pozwalają sklasyfikować strukturę, struktury lub funkcje ciała mogące stanowić źródło problemu/ dysfunkcji /dolegliwości bólowych. 

Informacje, które są pozyskiwane podczas rozmowy wstępnej pozwalają na określenie stanu zdrowia i kondycji ogólnoustrojowej pacjenta.

Kluczowe są również informacje dotyczące  historii choroby, schorzeń współistniejących oraz zagadnień dotyczących sfery psycho-fizyczno-socjalnej. Właśnie dlatego odpowiednio przeprowadzony wywiad z rodzicem, bądź też dzieckiem (gdy jest taka możliwość) pozwalają na szybkie i skuteczne leczenie.

Godne uwagi jest również szybkie wprowadzenie technik leczniczych. Techniki te wprowadzane są już na pierwszym spotkaniu. Umożliwia  to natychmiastowe uzyskanie pozytywnych efektów leczniczych i terapeutycznych.

Wywiad stanowi zawsze integralną i często najważniejszą część procesu, w którym fizjoterapeuta / terapeuta manualny / rehabilitant gromadzi i analizuje kluczowe informacje. Pozwala on więc na szybkie usystematyzowanie informacji pozyskiwanych od pacjenta, a co za tym idzie przyśpieszenie całego procesu terapii.

2. Obserwacja ciała pacjenta 

– drugi etap oceny poszczególnych elementów ciała oraz ciała w całości. Istotna część analizy strukturalno-funkcjonalnej w fizjoterapii / terapii manualnej / rehabilitacji 

jest kolejnym etapem całościowej oceny pacjenta /osoby poddawanej badaniu. Niezależnie czy jest to noworodek, niemowlę czy dziecko w wieku 16 lat. Obserwacja obejmuje analizą wizualną: płaszczyznę czołową (widok z przodu i tyłu ciała), strzałkową (widok z boku ciała)  i poprzeczną ciała ( widok z góry, bądź dołu). To właśnie fizjoterapeuta dziecięcy analizując ułożenie poszczególnych części ciała względem siebie, a także ich ułożenie w przestrzeni jest w stanie uzyskać wiele informacji do dalszego badania.

Dodatkowo ocenie podlega również napięcie mięśniowo-powięziowe, skórne oraz kolorystyka ciała pacjenta.  Bezsprzecznie informacje uzyskiwane na tym etapie pozwalają znacząco przyśpieszyć dalszy proces badania przedmiotowego. 

3. Badanie ruchów aktywnych – a więc ocena poszczególnych ruchów pojedynczych stawów, aż po ruchy globalne i poruszanie się w przestrzeni.

Obejmuje ono obserwację ilości, jakości i rozpiętości zakresów ruchu niemowlęta / dziecka wykonywanych podczas badania. To właśnie te obserwowane ruchy wprowadzane są w: obrębie kończyn, tułowia oraz głowy. W przypadku dzieci bardzo często ocpeniana jest również ich aktywność spontaniczna. 

Pierwszym podetapem ocenianym podczas badania aktywnego także wszystkie odejścia od fizjologicznego / prawidłowego ruchu.  W dalszej kolejności Fizjoterapeuta dziecięcy Katowice ocenia ruch pod względem ilościowym, a więc czy zakres danego ruchu: zgięcia, wyprostu, rotacji, przywiedzenia i odwiedzenia występuje w zakresie prawidłowym.

Badaniem jakościowym z kolei jest badanie w którym oceniana jest płynność ruchu, występowanie drżeń mięśniowych oraz dźwięków stawowych.

4. Badanie ruchów pasywnych fizjologicznych / ocena oporów końcowych w badaniu stawowym  – jako fundament dalszego etapu fizjoterapii / terapii manualnej / rehabilitacji celowanej

– na tym etapie badania manualno-terapeutycznego odnosimy się do następującego działania specjalisty. To właśnie fizjoterapeuta / terapeuta manualny / rehabilitant wykonuje ruchy za pacjenta, a więc ruchy  całkowicie pasywne. Prowadzi on więc ruch za pacjenta w obrębie stawów obwodowych, bądź też stawów kręgosłupa. Dodatkowo należy podkreślić, że ruchy te mają za zadanie wyodrębnić – rodzaj ruchu oraz wykazać: czy ruch ten pojawia się lub też nie występuje. Pozwalają również  na ocenę tzw. oporu końcowego. W końcowej fazie ruchu możemy wykazać: opór kostny, torebkowo-więzadłowy, mięśniowy, odbijający, pusty.

5. Badanie ruchów translatorycznych/akcesorycznych – a więc dokładne badanie ślizgów stawowych u niemowląt i dzieci.

Etap ten jest szczegółową oceną ruchu stawowego i dotyczy korelacji przesunięć powierzchni stawowych względem siebie. Do przesunięć tych możemy zaliczyć: ślizg oraz toczenie. 

W związku z powyższym:

Ślizg jest to ruch odbywający się równolegle do drugiej powierzchni stawowej. W tym właśnie ruchu jeden określony punkt jednej powierzchni stawowej napotyka coraz to nowe punkty drugiej powierzchni stawowej. Łatwo możemy ten ruch wyobrazić sobie myśląc o ślizganiu się na lodzie. Przykładowo: stabilny but napotyka coraz to nowe punkty na lodowisku. Mówimy wówczas o ruchu translatorycznym, a więc ślizgu.

Z kolei drugim ruchem zachodzącym wewnątrz stawu – jest ruch toczenia. To właśnie ruch ten sprawia, że mamy do czynienia z sytuacją, gdzie nowe punkty jednej powierzchni stawowej napotykają coraz to nowsze punkty drugiej powierzchni. To właśnie w tej sytuacji możemy sobie wyobrazić toczącą się kulę śnieżną po trawie. 

Powyższe ruchy i ich analiza w Centrum Nowoczesnej Fizjoterapii stanowi kluczowy element w wyznaczeniu kierunku mobilizacji stawu/stawów. Umożliwiają one również wykorzystanie innych metod fizjoterapeutycznych: terapia przeciwbólowa, terapia stymulująca, terapia stabilizacyjna.

Fizjoterapeuta / Rehabilitant / Terapeuta Manualny badając pacjenta programuje dobór  odpowiednich technik leczniczych. Ruch, który został omówiony powyżej pozwala więc ocenić pojawianie się oporów stawowych. Ocenia je również w korelacji do napięcia mięśniowego występującego podczas badania oraz podczas pojawiania się bólu. Oczywiście  jeśli takowy wystąpi u pacjenta podczas badania.

6. Badania struktur neuralnych – a więc badanie centralnego i obwodowego systemu nerwowego.

Na tym etapie fizjoterapeuta / rehabilitant ocenia centralny i obwodowy system nerwowy u niemowląt oraz dzieci w różnych grupach wiekowych. To badanie jest przeprowadzane, gdy pacjent zgłasza objawy neurologiczne takie jak: mrowienia, drętwienia, palenia, odczucia zimna, osłabienie mięśniowe, drżenia, zaburzenia kontroli ruchu. 

Do analizowanych objawów neurologicznych należą:

1. pozytywne objawy neurologiczne: powstające w układzie nerwowym:  tj. ból palący, elektryzujący, strunowy

2. objawy neurologiczne  negatywne: zaburzenie czucia, osłabienie aktywności mięśniowej, zaburzenie czucia bólu.

Następnie badanie to rozszerzone zostaje o testy mechanosensytywne. To właśnie to badanie ma na celu wprowadzić dane struktury neurologiczne niemowlęcia/dziecka w napięcie mechaniczne, które może  wywołać określone objawy pacjenta. 

Badanie mechanosensytywne pozwala na wykluczenie, bądź potwierdzenie obciążenia wynikającego z mechanicznego drażnienia systemu nerwowego. Z tego powodu badanie powinno być niejednokrotnie rozszerzone o konsultację z innymi specjalistami: neurologiem, neurochirurgiem, pediatrą, chirurgiem dziecięcym. Szczególnie jest to istotne, gdy mamy do czynienia z wystąpieniem objawów negatywnych. W nawiązaniu do tej konsultacji decyzja powinna zostać sprawnie i bez zastanowienia podjęta w trakcie lub po badaniu, gdyż często pozwala znacząco zniwelować możliwe do wystąpienia skutki i komplikacje problemu.

7. Badanie dodatkowe – badanie visceralne (narządów), badanie naczyniowe oraz inne. Fizjoterapia / Terapia Manualna / Rehabilitacja / Terapia Neurorozwojowa 

Jest to badanie pokazujące sprawność w funkcjonowaniu naczyń żylnych i tętniczych. Następnie fizjoterapeuta / terapeuta manualny / rehabilitant od dzieci i niemowląt  wykonuje specjalistyczne testy funkcjonalne, których zadaniem jest ocena czy objawy, które zgłasza pacjent wynikają z naczyń krwionośnych, czy też nie.

To właśnie te testy polegają na wprowadzeniu dodatkowego napięcia mechanicznego w obrębie tętnic lub żył. Fizjoterapeuta poprzez odpowiednie ustawienie kończyn/kończyny lub też całego ciała analizuje powyższe testy pod kątem zgłaszanego problemu. Następnie uzyskane informacje pozwalają określić czy naczynia krwionośne powodują pojawienie się objawów lub ich brak.

Drugim z kolei badaniem jest badanie struktur wisceralnych i odnosi się do badania narządów i organów. To właśnie ono pozwala na ocenę wpływu tych struktur na zgłaszane przez pacjenta objawy. Sprawdzane jest więc  czy fizyczne obciążenie tych struktur wywoła objawy u pacjenta.

W niektórych przypadkach może istnieć konieczność skonsultowania pacjenta z innymi specjalistami: kardiolog, gastrolog, nefrolog, internista itp.

8. Wstępna terapia – czyli wprowadzenie działań leczniczych z zakresu fizjoterapii / terapii manualnej – odzwierciedla trafnie postawiona diagnozę.

Wstępna terapia w procesie rehabilitacji podczas którego fizjoterapeuta wykorzystuje  odpowiednie techniki terapeutyczne (lecznicze). Do tych technik możemy zaliczyć przede wszystkim:

1. techniki przeciwbólowe, a więc techniki podczas których fizjoterapeuta pobudzając odpowiednie mechanoreceptory hamuje ból w strukturze, która stanowi źródło problemu

2. odciążające – techniki mające na celu zmniejszyć obciążenie danej struktury, np. zmniejszenie obciążenia powięziowego wpływającego na mięśnie

3. stabilizujące – poprawiające stabilność stawu i mające na celu zniwelować ból będący następstwem występującej niestabilności stawowej

4. mobilizujące – uruchamiające staw do pracy w większym zakresie ruchu poprzez pobudzenie torebki stawowej i więzadeł w krańcowym zakresie ograniczenia

5. stymulujące – mające na celu pobudzić określone komórki do pracy

Dobór technik dostosowuje zawsze terapeuta manualny / fizjoterapeuta do stanu i kondycji pacjenta oraz do rodzaju dysfunkcji problemu z którym się mierzy. 

9. Ocena rezultatów terapeutycznych – czyli co udało się uzyskać podczas sesji rehabilitacji. Efekty pracy terapeutycznej.

Właśnie dzięki temu etapowi terapeuta manualny wykorzystuje analogiczny do badania wcześniejszego (aktywnego, pasywnego) pojedynczy test / testy mające na celu wykazać zmiany w strukturze poddawanej terapii. Do zmian tych możemy zaliczyć:

1. zmniejszenie/zwiększenie bólu,

2. poprawa/ograniczenie ruchu,

3. poprawa aktualnych objawów innych niż ból/pogorszenie objawów.

W dalszej kolejności wszystkie zebrane informacje, nawet jeśli w pojedyńczych sytuacjach są informacjami negatywnymi (przyniosły chwilowe pogorszenie objawów) stanowią bazę do po dalszego planowania procesu terapeutycznego. Ten właśnie etap badania ma na celu zmodyfikować dobrane techniki terapeutyczne w taki sposób, aby poprawić stan pacjenta. W tym przypadku niemowląt lub dzieci obciążonych różnorodnymi problemami pediatrycznymi.

10. Opracowanie zadania domowego – istotny element całego procesu powrotu do sprawności fizycznej. Fizjoterapeuta / Rehabilitant / Terapeuta Manualny dobiera indywidualne zadanie lecznicze.

 – opracowuje on indywidualnie dopasowane zadanie/ćwiczenie do wykonywania w domu.  To właśnie te zadania mają utrzymać i przyśpieszyć proces terapeutyczny/leczniczy. Zadanie to nakierowane jest zawsze na przyczynę powstania problemu, który pacjent, bądź też rodzic zgłasza.

Bezsprzecznie indywidualnie dobrane zadanie wykorzystywane jest zawsze do  podtrzymanie  i utrwalenia efektów uzyskiwanych podczas sesji fizjoterapeutycznej prowadzonej w gabinecie. Wykorzystywane jest ono również  do trwałego usunięcia dolegliwości/objawów. Z właśnie tego powodu zadanie  to powinno być wykonywane systematycznie, gdyż stanowi integralny element fizjoterapii i to właśnie on pozwala na znacznie szybsze uzyskanie oczekiwanych rezultatów w procesie rehabilitacji niemowląt i dzieci w różnym wieku.

11. Planowanie i prognozowanie dalszego etapu fizjoterapii/terapii manualnej – czyli wstępne ustalenia wagi dysfunkcji/problemu oraz tempa zmian.

W uproszczeniu: Po pierwszej wizycie pacjent powinien zawsze posiadać informację: co się z nim dzieje? dlaczego coś jest robione? jak to jest robione? czy i kiedy zostanie osiągnięte? 

Klucz do efektywnej pracy to zrozumienie problemu, który został określony w procesie jakim jest kompleksowa i nowoczesna rehabilitacja / fizjoterapia oraz terapia manualna. Następnie dzięki celowanym działaniom leczniczym możliwe jest zmierzenie się z problemem i uzyskanie satysfakcjonujących efektów.